Aντίπαλον δέος :
- αντίπαλος ίσης αξίας που εξασφαλίζει την ισορροπία
- φόβος που προέρχεται από την επίγνωση ότι ο αντίπαλος είναι το ίδιο ισχυρός
Τη φράση συναντάμε στον Θουκυδίδη. Ας την παρατηρήσουμε μέσα στο λεκτικό της περιβάλλον:
[11.]
καὶ εἰ μὲν αὐτόνομοι ἔτι ἦμεν ἅπαντες, βεβαιότεροι ἂν ἡμῖν ἦσαν μηδὲν
νεωτεριεῖν· ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους, ἡμῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου
ὁμιλοῦντες, χαλεπώτερον εἰκότως ἔμελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη
εἶκον τοῦ ἡμετέρου ἔτι μόνου ἀντιθουμένου, ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι
αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡμεῖς ἐρημότεροι. τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος μόνον πιστὸν ἐς ξυμμαχίαν· ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόμενος τῷ μὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται.
Μετάφραση 1.
11. »Και εάν μεν
ήμαστε αυτόνομοι όλοι οι σύμμαχοι θα είχαμε μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι
δεν πρόκειται σε μας ν’ αλλάξουν τακτική. Όχι όμως και τώρα που, ενώ
έχουν υποδουλώσει τους περισσότερους συμμάχους, θα τους έρχεται φυσικά
άσχημα να μας συμπεριφέρονται σαν ίσοι προς ίσους· κι ακόμα περισσότερο
γιατί βλέπουν ότι οι δυνάμεις μας ισοδυναμούν με τις δυνάμεις όλων των
άλλων συμμάχων τους, κι ακόμα γιατί, ενώ αυτοί γίνονται καθημερινώς πιο
ισχυροί, εμείς εξασθενίζουμε. Το μόνο δε μέσο για να μείνουν πιστοί οι σύμμαχοι στις υποχρεώσεις τους είναι ο φόβος του ενός για τη δύναμη του άλλου.
Γιατί κι αν ήθελε ο ένας από τους δυο να παραβή μια συμφωνία, δεν το
κάνει γιατί υπολογίζει ότι δεν έχει μεγαλύτερη δύναμη, με την οποία, αν
χρειαστή, να του επιτεθή.
Μετάφραση-σχόλια: Φίλ. Παππά-Νίκ. Φίλιππα, Πάπυρος, Αθήνα 1953
11. » Εάν διετηρούμεν όλοι την αυτονομίαν μας, θα
ήμεθα οπωσδήποτε βεβαιότεροι ότι δεν ήθελαν εις βάρος μας νεωτερίση εις
τίποτε. Αλλ' επειδή είχαν ήδη υποχειρίους τους πλείστους συμμάχους, και
ημείς ήμεθα οι μόνοι προς τους οποίους ωμίλουν ισοτίμως, ήτο φυσικόν ότι
εν μέσω της γενικής υποταγής μετά φθόνου θα έβλεπαν την εξαιρετικήν
ημών ισότητα, καθ' όσον μάλιστα αυτοί μεν εγίνοντο οσημέραι δυνατώτεροι,
ημείς δε εμένομεν πλέον απομονωμένοι. Ο αμοιβαίος φόβος είναι ο μόνος όστις παρέχει ασφαλή εγγύησιν εις συμμαχίαν·
διότι ο θέλων να παραβή καθήκον τι προς τους συμμάχους αποτρέπεται
συλλογιζόμενος ότι ισοδύναμος ων ίσως δεν ήθελεν υπερισχύσει.
Μετάφραση Ιωάνν. Ζερβού, εκδόσεις Γ. Φέξη, Αθήνα 1911 (από το ηλεκτρονικό αρχείο του Project Gutenberg)
